Vraag.

Wat zijn belangrijke punten om in de gaten te houden bij het beoordelen van juridisch onderzoek in het algemeen en integriteitsonderzoek in het bijzonder? Ook bij feitenonderzoek bijvoorbeeld?


Indien sprake is van een integriteitsschending of grensoverschrijdend gedrag wordt tegenwoordig al snel een integriteitsonderzoek gestart. Dit begint vaak met een verkennend onderzoek. Bij voldoende onderbouwing van de misstand wordt al vrij snel een verdiepend onderzoek / vervolgonderzoek opgestart. Niet zelden wordt hiertoe een externe opdrachtgever gevraagd.

Nu kun je op deze site diverse voorbeelden vinden van matige / slechte integriteitsonderzoeken. Dit is natuurlijk zeer onwenselijk, omdat voor een onschuldige "dader" de consequenties enorm zijn. Vaak blijft een gang naar de rechter over, maar dan is het vaak laat. Ook voor de organisatie overigens. De kosten zijn enorm, de reputatieschade is groot. Terugkeren naar de werkplek is vaak onmogelijk.

Voorkom beschuldigd te worden van een integriteitsschending op grond van niet deugdelijk onderzoek


Daarom is het verstandig om kwalitatief goede integriteitsonderzoeken te eisen. Voor contra-expertise integriteitsonderzoek loop ik in de praktijk hiertoe een lange lijst met vragen af. Vragen die met name gaan over de gehanteerde onderzoeksmethode / aanpak (zijn de conclusies wel goed onderbouwd). Maar ook de rechtmatigheid van het onderzoek doet er toe (is de gekozen methode wel juridisch toegestaan).

Hieronder vind je een overzicht van een aantal belangrijke tekortkomingen in integriteitsonderzoeken of rapportages die in de literatuur worden genoemd of die ik zelf zie. 

Heb je dus ook te maken met een integriteitsonderzoek, let in ieder geval op deze punten. Ook juristen / advocaten die 'verdachten' bijstaan, raad ik aan hierop waakzaam te zijn. Sterker nog, ook organisaties zelf zouden mijns inziens veel kritischer de kwaliteit van een onderzoek mogen vaststellen. Of dit onderzoek nu extern of intern belegd is.

Maar let op: ik ben lang niet volledig. De lijst met mogelijke tekortkomingen is veel langer. En vraagt natuurlijk om meer kennis.

Veelvoorkomende fouten bij juridisch onderzoek / integriteitsonderzoek

In willekeurige volgorde een overzicht van diverse tekortkomingen in integriteitsonderzoeken of rapportages. Wees dus zeker kritisch voordat je en onderzoeksrapport over een integriteitsschending op inhoud gelooft.

1. Er was geen onderzoeksprotocol of deze voldoet niet. Het onderzoek lijkt hierdoor vrij willekeurig (denk aan de gekozen methodes, de gekozen normen en de getuigen die gesproken zijn).

2. Het onderzoeksprotocol is niet van te voren opgestuurd of gepubliceerd bij de oplevering van het rapport. De vermeende dader kan hierdoor nauwelijks tot niet inschatten welke informatie niet (al dan niet bewust) is gezocht of opgenomen in het integriteitsrapport.

3. Er was geen of onvoldoende hoor en wederhoor. Dus het integriteitsonderzoek is te eenzijdig. In de praktijk is dit vaak in het voordeel van de organisatie / vermeende slachtoffer.

4. Het was nauwelijks tot niet mogelijk voor de verdachte om niet te antwoorden zonder dat dit consequenties had. Anders dan in het strafrecht.

5. De vraag van de opdrachtgever was te sturend. Een directe weg naar tunnelvisie, namelijk naar niet valide onderzoeksresultaten. Als je moet en gaat zoeken naar wat de opdrachtgever wilt vinden, dan vind je het ook wel.

6. In het rapport klinkt door dat de opdrachtgever heeft gestuurd op de gekozen methodes, procedures of gekozen getuigen.

7. Het was niet mogelijk om van te voren het conceptrapport in te zien of hierop commentaar te geven. Dit heeft tot gevolg dat het onderzoek te eenzijdig uiteindelijk wordt en hierdoor minder valide.

8. Het rapport is gebaseerd op anonieme getuigen terwijl hier geen reden voor was (en die is er vaak niet). Dit maakt het een stuk lastiger om als betrokkene vast te stellen of dat wat gezegd is, niet is gezegd om andere redenen.